55_2020-2021/59 - Overstappen van een indirecte democratie naar directe democratie

Tijdens haar vergadering van 26 oktober 2021, heeft de commissie voor de Verzoekschriften deze petitie overgezonden aan de commissie Grondwet en Institutionele Vernieuwing, aan de minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing en aan de minister van Middenstand, Zelfstandigen, KMO’s en Landbouw, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing.

Antwoord van de minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing:

Met betrekking tot het verzoekschrift nr.55_2020-2021/59 van de heer Steve Van Echelpoel, gedagtekend 16 juli 2021, wijs ik vooreerst op artikel 33 van de Grondwet. Dit artikel bepaalt: “Alle machten gaan uit van de Natie. Zij worden uitgeoefend op de wijze bij de Grondwet bepaald”.

Zowel uit deze bepalingen als uit de overige bepalingen van de Grondwet, blijkt dat de Grondwet niet een stelsel gebaseerd op volkssoevereiniteit heeft ingesteld, doch wel een stelsel gebaseerd op de nationale soevereiniteit waarbij de Natie wordt vertegenwoordigd door de gestelde machten en meer in het bijzonder, wat de wetgevende macht betreft, door de volksvertegenwoordiging in, enerzijds, de federale kamers (art. 42 van de Grondwet) en in, anderzijds, de parlementaire vergaderingen van de gemeenschappen en gewesten (art. 115 van de Grondwet).

Het aandeel van de bevolking bij de totstandkoming van wetten, decreten en ordonnanties is in het huidige constitutionele bestel beperkt : het kiezerskorps wijst, overeenkomstig de bepalingen van de kieswetgeving, zijn vertegenwoordigers aan in de parlementaire vergaderingen. De burgers hebben daarenboven het recht verzoekschriften te richten tot de openbare overheden (art. 28 van de Grondwet) en gebruik te maken van een aantal fundamentele rechten en vrijheden, zoals de vrijheid van meningsuiting, de persvrijheid, de vrijheid van vergadering en de vrijheid van vereniging, om een politieke activiteit te ontwikkelen.

Hieruit volgt dat het huidige representatieve stelsel procédés van rechtstreekse democratie uitsluit, op het niveau van de federale staat, de gemeenschappen en de gewesten. Dat is ongetwijfeld zo voor het referendum, dat aan de bevolking het recht toekent om bindende beslissingen te nemen in aangelegenheden die door of krachtens de Grondwet aan de onderscheiden staatsmachten zijn toegewezen. De invoering van het referendum vergt dan ook een herziening van de Grondwet.

Tot slot verwijs ik nog graag naar het online burgerparticipatieplatform rond de modernisering, de verhoging van de efficiëntie en de verdieping van de democratische beginselen van de staatsstructuren dat onder leiding van beide ministers voor institutionele hervormingen en democratische vernieuwing, minister David Clarinval en mezelf, zal worden georganiseerd in de eerste helft van 2022. Onderwerpen zoals ‘een grotere betrokkenheid van burgers in het besluitvormingsproces’, kunnen hier zeker aan bod komen, zoals ook bepaald in het Regeerakkoord.

Deze petitie is vervallen als gevolg van de ontbinding van de Kamer op 8 mei 2024.