55_2020-2021/51 - Réforme du financement des partis

Er gaat te veel belastingsgeld naar politieke partijen. Het is duidelijk niet de bedoeling van partijfinanciering dat ermee wordt geïnvesteerd in vastgoed, of massaal advertentieplaats op sociale media wordt gekocht. De uit de hand gelopen partijfinanciering wordt telkens onderstreept wanneer dergelijke incidenten in de media verschijnen. Dit leidt keer op keer tot dezelfde debatten in de media, met dezelfde conclusies: er gaat te veel geld naar de politieke partijen in België. Deze maatschappelijke debatten worden ook steeds gevolgd door een stille dood in het parlement. Voorts blijkt dus ook dat de politieke partijen het moeilijk hebben om in hun eigen vel te snijden door de partijfinanciering te hervormen.

Eind 2019 kregen alle politieke partijen van België samen 72,2 miljoen euro op jaarbasis. Ter vergelijking, in 2017 kregen de Nederlandse politieke partijen 17 miljoen euro voor hun werking, bijna even veel als de twee grootste Belgische partijen. Het is dus duidelijk dat het ook anders kan.

Waarom is de huidige regeling problematisch? Het grootste probleem is dat dit systeem het vertrouwen in de politiek gevoelig verlaagt, omdat het moeilijk goed te praten is aan de burger, zeker in tijden van besparingen wanneer er aan iedereen gevraagd wordt om zich in te spannen. Het blijkt ook uit de maatschappelijke debatten dat dit soort cumulatie van middelen telkens een golf van verontwaardiging uitlokt.

Er zijn enkele alternatieve manieren om in de financiering van politieke partijen te voorzien die tegemoetkomen aan deze problemen.

Ons  voorstel ter hervorming van de partijfinanciering is tweeledig. Ten eerste het vervangen van de dotaties per stem door een systeem dat gelinkt is aan de hoeveelheid partijleden van een politieke partij. Dit zou, naast de verlaging van de dotaties, er ook voor zorgen dat de partijen terug meer voeling krijgen met de burger. België, als particratie, heeft nood aan ‘peak organisations’: organisaties waarvan de top legitimiteit krijgt door een brede ledenbasis en een interne democratische werking. Het ledenaantal van de politieke partijen is al jaren aan het dalen en het huidige systeem van partijfinanciering stimuleert de partijen niet om een grotere ledenbasis te verkrijgen.

Een tweede punt is de nood aan verhoogde transparantie. Dit kan op verschillende manieren gebeuren. Nederland bijvoorbeeld heeft een veel transparanter systeem dat als inspiratie kan dienen. De belangrijkste componenten van dit systeem zijn de publicatie van alle partijfinanciën op een voor iedereen beschikbare website en de verdeling van de partijfinanciering tussen de verschillende functies van de partijwerking.

Het belangrijkste is dat er een hervorming komt van de partijfinanciering, het huidige systeem is onhoudbaar geworden.