56_2024-2025/32 - Versterking en uitbreiding van het ouderschapsverlof

Inleiding

De eerste 1000 dagen van een kind zijn cruciaal voor zijn emotionele, fysieke en sociale ontwikkeling. In deze periode vormt een sterke hechting met ouders de basis voor een gezonde ontwikkeling. Dit wetsvoorstel beoogt de verlenging en verbetering van het ouderschapsverlof in België, met als doel ouders meer tijd en financiële zekerheid te geven om zich te richten op de zorg voor hun kinderen. Daarnaast streeft het voorstel naar betere ondersteuning van borstvoeding, preventieve gezondheidszorg en verlichting van de druk op kinderopvangvoorzieningen.

Artikel 1: Verlenging en verhoging van het ouderschapsverlof

Het ouderschapsverlof wordt verlengd tot 8 maanden per ouder, met een uitkering die 80% van het laatst verdiende brutoloon bedraagt, met een minimum van €1.500 per maand voor voltijdswerknemers. Voor deeltijdswerknemers wordt de uitkering pro rata berekend. Om een gelijkwaardige verdeling van zorgtaken te stimuleren, krijgen beide ouders gelijke rechten op het verlengde verlof. Een flexibel systeem biedt ouders de mogelijkheid om onderling te bepalen wie wanneer verlof opneemt, zonder financiële nadelen voor een van beide. Door dit financieel aantrekkelijk te maken, kunnen alle gezinnen genieten van het verlof, ongeacht hun inkomensniveau. Ook wordt rekening gehouden met de noden van eenoudergezinnen door gelijke toegang te waarborgen.

Artikel 2: Vermindering van de druk op kinderopvang

De overheid investeert in uitbreiding en verbetering van kinderopvangfaciliteiten. Door ouders langer thuis te laten blijven met hun kinderen, wordt de druk op kinderopvang verminderd. Minder jonge baby's in de opvang verlaagt niet alleen de bezettingsgraad, maar verhoogt ook de kwaliteit van zorg en aandacht per kind.

Artikel 3: Gezondheidsvoordelen en preventieve zorg

Langduriger verlof biedt belangrijke gezondheidsvoordelen:

- Moeders: Het risico op postnatale depressie wordt verminderd en moeders krijgen meer tijd om fysiek en mentaal te herstellen, balans te vinden tussen privé en werk.

- Kinderen: Sterkere hechting en borstvoeding dragen bij aan een betere fysieke en mentale gezondheid. Momenteel belanden veel moeders op een ziekteuitkering omdat zij zich na 12 weken zwangerschapsverlof niet klaar voelen om weer te werken. Door het ouderschapsverlof te verlengen, kan dit worden voorkomen, wat de druk op het sociale zekerheidssysteem verlaagt.

Artikel 4: Financieel en sociaal rendement Investeren in verlengd ouderschapsverlof leidt tot maatschappelijke en economische voordelen:

- Lagere ziekteverzuimkosten: Minder moeders vallen uit door onvoldoende herstel na de bevalling.

- Betere werkvloerplanning: Werkgevers kunnen langdurige afwezigheid beter inplannen dan onverwacht ziekteverzuim.

- Hogere productiviteit: Ouders keren mentaal en fysiek sterker terug naar het werk.

- Sterkere gezinnen en gemeenschappen: Door verbeterde ouder-kindrelaties neemt de sociale cohesie toe. Deze voordelen compenseren op lange termijn de kosten van een uitgebreid verlofsysteem.

Artikel 5: Ondersteuning van borstvoeding

Momenteel stopt een groot deel van de moeders met borstvoeding bij terugkeer naar werk, mede door de stress en beperkte voorzieningen op de werkvloer. Langere thuisblijftijd maakt het gemakkelijker om borstvoeding te geven en beperkt de noodzaak tot kolven op het werk. Daarnaast blijkt dat moeders soms borstvoedingsverlof aanvragen, ook als zij geen borstvoeding geven, omdat de standaard verlofduur onvoldoende is. Het vervangen van borstvoedingsverlof door een verlengd ouderschapsverlof met degelijke uitkering zorgt voor meer gelijkheid tussen ouders en voorkomt misbruik van bestaande regelingen.

Artikel 6: Ondersteuning van zelfstandigen

Zelfstandigen in België hebben momenteel geen recht op ouderschapsverlof. Om hen te ondersteunen, stelt dit wetsvoorstel twee mogelijke vormen van hulp voor:

- Financiële tussenkomst: De overheid past 65% van het gemiddelde netto-inkomen van de zelfstandige, berekend op basis van de twee voorafgaande jaren, bij gedurende maximaal vier maanden. Dit biedt zelfstandigen de financiële ademruimte om tijdelijk hun activiteiten te onderbreken en zich te richten op herstel, hechting en zorg voor hun gezin.

- Extra hulp in de zaak: Voor zelfstandigen die hun werk gedeeltelijk willen voortzetten, kan de overheid bijdragen aan de inzet van een extra kracht in hun zaak tegen een lager tarief. De overheid subsidieert een deel van de loonkosten van een werknemer of een tijdelijke vervanging, waardoor de zelfstandige de nodige zorg kan combineren met een gereduceerde werkbelasting. Deze flexibele maatregel biedt zelfstandigen de mogelijkheid om een oplossing te kiezen die past bij hun situatie, terwijl het risico op burn-out en financiële moeilijkheden wordt verminderd en de continuïteit van hun onderneming gewaarborgd blijft.

Conclusie

Dit wetsvoorstel beoogt een gezonde balans tussen werk en gezin, met verlenging en verhoging van het ouderschapsverlof als centrale maatregel. Dit draagt bij aan het welzijn van ouders en kinderen, versterkt gezinnen en creëert een gezondere en meer inclusieve samenleving. Door te investeren in preventie, hechting en gezondheid, wordt op lange termijn bespaard op sociale en gezondheidszorgkosten.

Ondersteunende cijfers:

- Zweden biedt 16 maanden ouderschapsverlof met 80% loon doorbetaald en kan verdeeld worden over beide ouders; dit model kan als inspiratie dienen.

- Borstvoedingscijfer stijgt gemiddeld met 50% bij minimaal 6 maanden thuisblijftijd.

- Verlenging van ouderschapsverlof tot 12 maanden vermindert ziekteverzuim van moeders met 30%.

- Kinderopvangkosten dalen met 20% in landen waar ouders langer thuis blijven.